H 11 28 Ancol TTBH là tài liệu môn Hóa Học trong chương trình Lớp 11 được cungthi.online tổng hợp và biên soạn từ các nguồn chia sẻ trên Internet. Tạo nguồn tài liệu giúp các bạn trong việc ôn luyện và học tập
Những địa chỉ uy tín để bạn mua sách
Nội dung tóm tắt
ANCOL TÊN BÀI HỌC (ghi một dòng)
I. Định nghĩa, phân loại
1. Định nghĩa
Ancol là những hợp chất hữu cơ trong phân tử có nhóm hiđroxyl –OH liên kết trực
tiếp với nguyên tử cacbon no.
Ví dụ: C2H5OH, C6H5CH2OH …
2. Phân loại
Theo đặc điểm gốc hidrocacbon: ancol no, ancol không no (mạch hở, mạch vòng),
ancol thơm
Theo số nhóm -OH: ancol đơn chức (monoancol), ancol đa chức (poliancol)
Theo bậc ancol: ancol bậc I, ancol bậc II, ancol bậc III
Bậc của ancol bằng bậc của nguyên tử cacbon liên kết với nhóm -OH.
Một số loại ancol tiêu biểu:
Ancol no, đơn chức, mạch hở CnH2n+1OH (n 1)
Ví dụ: C2H5OH ancol etylic
Ancol không no, đơn chức, mạch hở
Ví dụ: CH2=CH-CH2-OH ancol anlylic
Ancol thơm, đơn chức
Ví dụ: ancol benzylic
Ancol vòng no, đơn chức
Ví dụ: xiclohexanol
Ancol đa chức
Ví dụ: glixerol
II. Đồng phân, danh pháp
OH
OH
CH2 – CH – CH2
OH OH OH
1. Đồng phân
Ngoài đồng phân nhóm chức (như CH3-CH2-OH và CH3-O-CH3), ancol có đồng phân
mạch cacbon và đồng phân vị trí nhóm chức.
Ví dụ: ancol C4H9O có các đồng phân
Ví dụ: Viết các đồng phân của hợp chất C4H10O (k = 0)
Trong trường hợp này, cần xét tới đồng phân nhóm chức: ancol và ete
Các đồng phân ete bao gồm:
CH3-O-CH2-CH2-CH3; CH3-O-CH(CH3)-CH3; CH3-CH2-O-CH2-CH3
2. Danh pháp
Tên thay thế: Tên hidrocacbon ứng với mạch chính + số chỉ vị trí nhóm -OH + ol
Ví dụ:
Tên thông thường: Ancol + tên gốc hidrocacbon + ic
Ví dụ:
Tiếp đầu ngữ sec- chỉ nhóm -OH liên kết với nguyên tử cacbon bậc II
Tiếp đầu ngữ tert- chỉ nhóm -OH liên kết với nguyên tử cacbon bậc III)
Lưu ý: Gọi tên ete
Tên ete được gọi theo quy tắc sau: tên gốc hiđrocacbon + ete
Chú ý: tên gốc hiđrocacbon được gọi theo thứ tự ABC
Ví dụ:
CH3-O-CH2-CH2-CH3: metylpropyl ete
CH3-CH2-O-CH2-CH3: đietyl ete
CH3 – CH2 – CH2 – CH2 – OH CH3 – CH – CH2 – OH
CH3
CH3 – CH2 – CH – CH3
OH OH
CH3 – C – CH3
CH3
CH3 – CH2 – CH2 – CH2 – OH CH3 – CH – CH2 – OH
CH3
CH3 – CH2 – CH – CH3
OH OH
CH3 – C – CH3
CH3
butan - 1 - ol butan - 2 - ol 2 - metylpropan - 1 - ol 2 - metylpropan - 2 - ol
CH3 – CH2 – CH2 – CH2 – OH CH3 – CH – CH2 – OH
CH3
CH3 – CH2 – CH – CH3
OH OH
CH3 – C – CH3
CH3
ancol butylic ancol sec-butylic ancol isobutylic ancol tert-butylic
III. TÍNH CHẤT VẬT LÝ
Ancol là chất lỏng hoặc chất rắn ở điều kiện thường; có ts, khối lượng riêng tăng, độ tan
trong nước giảm khi phân tử khối tăng.
Ancol có ts, độ tan trong nước cao hơn hidrocacbon, ete hoặc dẫn xuất halogen có phân
tử khối khác nhau không nhiều là do có liên kết hidro giữa các phân tử ancol, cũng như
giữa các phân tử ancol và các phân tử nước.
(a) (b) (c)
IV. TÍNH CHẤT HÓA HỌC
1. Phản ứng thế nguyên tử H của nhóm -OH
a. Tính chất chung của ancol: ancol + kim loại kiềm ancolat + H2
Ví dụ: 2C2H5-OH + 2Na 2C2H5-Ona + H2
b. Tính chất đặc trưng của glixerol:
Glixerol hòa tan Cu(OH)2 tạo phức chất tan, màu xanh lam
2C3H5(OH)3 + Cu(OH)2 [C3H5(OH)2O]2Cu + 2H2O
(đồng (II) glixerat)
Phản ứng này được dùng để phân biệt ancol đơn chức với ancol đa chức có ít nhất
hai nhóm -OH cạnh nhau.
2. Phản ứng thế nhóm -OH
a. Phản ứng với axit vô cơ
Ví dụ: C2H5-OH + HBr
o
t
C2H5-Br + H2O
brometan (etyl bromua)
b. Phản ứng với ancol
Ví dụ: C2H5-OH + H-OC2H5
CSOH o140,42 C2H5-O-C2H5 + H2O
đietyl ete (ete etylic)
3. Phản ứng tách nước
Ví dụ:
etilen
CH2 – CH2
H OH
CH2 CH2 + H2O
H2SO4
170oC
(a): liên kết hiđro giữa các phân tử
H2O
(b): liên kết hiđro giữa các phân tử
ancol
(c): liên kết hiđro giữa các ancol và
H2O
(sản phẩm chính)
(sản phẩm phụ)
Qui tắc Zai-xép: Nhóm -OH ưu tiên tách ra cùng với H ở nguyên tử bậc cao hơn bên
cạnh để tạo thành liên kết đôi C=C.
4. Phản ứng oxi hóa
a. Phản ứng oxi hóa không hoàn toàn
Ví dụ:
Phương trình tổng quát:
Ancol bậc I
RCH2-OH + CuO
0t
R-CHO + Cu + H2O
Ancol bậc II
R-CHOH-R’ + CuO
0t
R-CO-R’ + Cu + H2O
Ancol bậc III không tham gia phản ứng oxi hóa không hoàn toàn
b. Phản ứng oxi hóa hoàn toàn
Ví dụ: C2H5OH + 3O2
o
t
2CO2 + 3H2O
V. Điều chế, ứng dụng
1. Điều chế
Tổng hợp etanol từ etilen: C2H4 + H2O
otSOH ,42 C2H5OH
Sản xuất etanol bằng phương pháp lên men:
(C6H10O5)n + nH2O
enzim
nC6H12O6
C6H12O6
enzim
2 C2H5OH + 2CO2
2. Ứng dụng
Etanol được dùng làm:
H2C – CH – CH – CH3
HH OH
butan-2-ol
CH3 – CH CH – CH3
but-2-en
CH2 CH – CH2 – CH3
but-1-en
H2SO4 , t
o
- H2O
I II
CH3 – CH – CH3 + CuO
OH
CH3 – C – O – H + CuO
H
H
etanol
II
CH3 – C O + Cu + H2O
H
I
CH3 – C – CH3 + Cu + H2O
O
andehit axetic
propan-2-ol dimetyl xeton
ot
ot
Nguyên liệu sản xuất đietyl ete, axit axetic, etyl axetat,...
Dung môi pha vecni, dược phẩm, nước hoa,...
