Dat nuoc là tài liệu môn Văn Học trong chương trình Lớp 12 được cungthi.online tổng hợp và biên soạn từ các nguồn chia sẻ trên Internet. Tạo nguồn tài liệu giúp các bạn trong việc ôn luyện và học tập
Những địa chỉ uy tín để bạn mua sách
Nội dung tóm tắt
ĐẤT NƢỚC
NGUYỄN KHOA ĐIỀM
PHẦN 1: KIẾN THỨC CƠ BẢN
Tác giả:
Nguyễn Khoa Điềm là một trong những nhà thơ tiêu biểu của thế hệ các nhà thơ trẻ
thời chống Mỹ như: Phạm Tiến Duật, Bằng Việt, Nguyễn Duy, Lâm Thị Mỹ Dạ,
Hòang Nhuận Cầm, Lê Anh Xuân…. Đây là lớp nhà thơ trưởng thành từ ghế nhà
trường, không chỉ có trình độ văn hóa, niềm say mê lý tưởng mà còn có mặt trực
tiếp trong cuộc kháng chiến dân tộc. Họ ý thức cao về vai trò và trách nhiểm của
tuổi trẻ về đất nước, những trang thơ của họ nóng bỏng, nhiệt tình yêu nước và
hiện thực kháng chiến của dân tộc. Nguyễn Khoa Điềm xuất thân từ một gia đình
trí thức cách mạng ở Huế, bản thân ông tham gia trực tiếp vào phong trào đấu tranh
sinh viên nên thơ Nguyễn Khoa Điềm rất giàu chất suy tư, cảm xúc dồn nén mang
tâm tư của người trí thức….
II. Đề tài Tổ quốc:
Tổ quốc là một đề tài phong phú của thơ ca Việt Nam. Trước NKĐ đã có nhiều bài
thơ hay, nhiều tác giả thành công về đề tài này. Đất nước anh hùng trong kháng
chiến chống Pháp, mang hồn thu Hà Nội của Nguyễn Đình Thi. Đất nước cổ kính,
dân gian, mang hồn quê Kinh Bắc của Hòang Cầm. Đất nước hóa thân cho một
dòng sông xanh, đầy ắp kỉ niệm trong thơ Tế Hanh. Đất nước hài hòa trong dáng
hình quê hương và tình yêu đôi lứa trong thơ Giang Nam. Nhưng, NKĐ đã tìm đc
một cách nói riêng để chương thơ mới của ông đã mang lại cho bạn đọc những
rung cảm thẫm mĩ mới về đất nước: Đất nước của nhân dân.
III. Vị trí đọan trích:
1
Đất nứơc là phần đầu chương V của trường ca Mặt đường khát vọng, viết năm
1971 tại chiến khu Trị Thiên giữa lúc cuộc kháng chiến chống Mĩ đang hết sức
khốc liệt mà bản thân nhà thơ trực tiếp có mặt
Ý nghĩa đọan trích
Đọan trích thâu tóm ý nghĩa của tòan bộ chương V. Chương thơ là sự cảm nhận về
Đất nước một cách cụ thể, sâu sắc mà cốt lõi trong tư tưởng là: Đất nứơc của Nhân
dân. Từ đó, nhà thơ bộc lộ lòng yêu quý, niềm tự hào, sự gắn bó và trách nhiệm với
đất nứơc thân yêu. Tư tưởng chủ đạo này đc NKĐ triển khai ở nhiều bình diện: Địa
lí, lịch sử, văn hóa và thể hiện bằng hình thức thơ trữ tình chính luận, giọng thơ
tâm tình, lời thơ dậm đà sắc thái dân gian, nhưng đặc biệt, gợi cảm, để lại ấn tượng
sâu sắc cho bạn đọc.
IV. Lịch sử đất nƣớc
1. Đất nứơc có từ bao giờ?
Mở đầu khúc ca, nhà thơ đưa ng đọc trở về với cội nguồn của đất nước: Đất nước
có từ bao giờ?
“Khi ta lớn lên…đất nứơc có từ ngày đó”
“Ta” vừa là nhân vật trữ tình, vừa là mỗi chúng ta – những ng dân đất Việt. Đúng
là, khi mỗi chúng ta lớn lên, đất nước đã có rồi. Dù chưa đủ trí tuệ để hiểu đất nứơc
với những khái niệm trừu tượng như cương vực, lãnh thổ, chủ quyền, nhưng mỗi
chúng ta cũng đã cảm nhận đc đất nứơc là một cái gì đó rất gần gũi, qua những câu
chuyện truyền thuyết, cổ tích mẹ thường kể từ thuở nằm nôi. Lời thơ “ngày xửa
ngày xưa” mang điệu hồ của những câu chuyện huyền thọai, đưa ta về một thuở rất
xa, khi đất nước phôi thai. Những từ “bắt đầu, lớn lên” tuy không xác định thời
gian cụ thể nhưng lại khẳng định quá trình hình thành lâu đời của đất nước.
Từ phong tục tập quán:
2
Đất nước đc hình thành từ những truyền thống cao đẹp như truyền thống yêu nước,
lao động, văn hóa. Trứơc hết là truyền thống văn hóa phong tục lâu đời của nhân
dân. Từ miếng trầu dung dị của bà, mái tóc bới hiền hòa của mẹ, cách gọi tên “cái
kèo, cái cột” dân dã đến tình yêu gắn bó thủy chung qua gừng cay muối mặn của
cha mẹ. Tất cả những điều tưởng chừng như bình thường ấy đã trở thành nếp sống,
thành phẩm chất tốt đẹp, thành thuần phong mĩ tục đậm đà bản sắc Việt Nam.
Từ truyền thống yêu nƣớc:
Câu thơ “Đất nứơc lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc” gợi nhớ
truyền thuyết Thánh Gióng nhổ tre làng đánh giặc Ân thuở xa xưa. Truyền thống
yêu nước, bền bỉ kiên cường giữ nước luôn đc khơi dậy qua những lời kể đậm đà
của mẹ và trở thành hồn thiêng dân tộc.
Từ truyền thống lao động:
Ông bà, cha mẹ chúng ta đã phải trải qua bao gian nan một nắng hai sương, đã đổ
bao mồ hôi với bao công việc nhà nông nhọc nhằn “xây giã giần sàng” mới làm ra
hạt gạo dẻo thơm. Hạt gạo là vật chất, nhưng cũng là sự sống, là cội nguồn văn hóa
của dân tộc. Truyền thống lao động cần cù từ bao đời của nhân dân cũng là một
phần của hồn nước.
Tiểu kết:
Chín dòng thơ đầu là cảm nhận của nhà thơ về sự hình thành và phát triển lâu đời
của đất nước. Đất nước đc cảm nhận cụ thể trong những cái hằng ngày như“miếng
trầu, hạt gạo”, trong những gương mặt dung dị, đời thường của nhân dân, trong
mối quan hệ ruột thịt thân thương như “ông – bà”, “cha – mẹ”, ngay trong mái nhà
của mỗi chúng ta cũng hiện diện dáng hình đất nước. Ẩn trong đó là tình yêu nứơc
thiết tha, niềm tự hào về đất nước thân thương, gần gũi. Hình ảnh thơ hàm súc,
giàu chất liệu văn hóa, văn học dân gian nên có sức lắng đọng sâu sắc. Những chất
liệu dân gian ấy đã tạo nên một thế giới nghệ thuật vừa gần gũi, quen thuộc, vừa
sâu xa, kì diệu, đủ sự gợi lên một hồn thiêng sông núi. Điều đó ko đơn thuần chỉ là
3
thủ pháp nghệ thuật, cũng ko phải là một môtúyp sáng tạo văn học dân gian. Có thể
