Nội dung bài giảng
I. KIẾN THỨC CƠ BẢN
- Cảm ứng là khả năng tiếp nhận kích thích và phản ứng lại các kích thích từ môi trường sống đảm bảo cho sinh vật tồn tại và phát triển.
- Động vật đơn bào phản ứng lại kích thích bằng chuyển động cơ thể hoặc co rút của chất nguyên sinh.
- ở động vật có tổ chức hệ thần kinh, các hình thức cảm ứng là các phản xạ.
- Động vật có hệ thần kinh dạng lưới phản ứng với kích thích bằng cách co toàn bộ cơ thể.
- Động vật cây hệ thần kinh dạng chuỗi hạch có hệ thống hạch thần kinh nằm dọc theo chiều dài cơ thể, mỗi hạch điều khiển một vùng xác định trên cơ thể nên phản ứng chính xác hơn và tiêu tốn ít năng lượng hơn so với hệ thần kinh dạng lưới.
II. GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI SÁCH GIÁO KHOA
PHẦN TÌM HIỂU VÀ THẢO LUẬN
♦ Nếu bạn lỡ chạm tay phải những chiếc gai nhọn trong bụi cây và có phản ứng rụt tay lại. Hãy chỉ ra các tác nhân kích thích, bộ phận tiếp nhận kích thích, bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin và bộ phận thực hiện phản ứng của hiện tượng trên.
Trả lời:
- Tác nhân kích thích là gai nhọn.
- Bộ phận tiếp nhận kích thích là thụ quan đau ở tay.
- Bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin là tủy sống.
- Bộ phận thực hiện phản ứng là cơ tay.
♦ - Hãy cho biết con thủy tức sẽ phản ứng như thế nào khi ta dùng một
chiếc kim nhọn châm vào nó.
- Phản ứng của thủy tức có phải là phản xạ không? Tại sao?
Trả lời:
- Khi dùng một chiếc kim nhọn châm vào thân thủy tức, xung thần kinh sẽ lan nhanh ra khắp mạng lưới thần kinh, làm cho thủy tức co toàn bộ cơ thể.
- Phản ứng của thủy tức là phản xạ vì thủy tức có tổ chức hộ thần kinh.
♦ Tại sao hệ thần kinh dạng chuỗi hạch có thề trả lời cục bộ (như co một chân khi bị kích thích?
Trả lời:
Do mỗi hạch điều khiển một vùng xác định trên cơ thể nên khi bị kích thích tại một điểm nào đó, hạch thần kinh phụ trách vùng bị kích thích đó sẽ xử lí thông tin nhận được và đưa lệnh đến bộ phận trả lời tương ứng nên động vật trả lời cục bộ.
♦ Đánh dấu X vào ô □ cho ý trả lời KHÔNG ĐÚNG về ưu điểm của hệ thần kinh dạng chuỗi hạch.
□ Nhờ có hạch thần kinh nên số lượng tế bào thần kinh cùa động vật tăng lên.
□ Do các tế bào thần kinh trong hạch nằm gần nhau và hình thành những mối liên hệ với nhau nên khả năng phối hợp hoạt động giữa chúng được tăng cường.
Nhờ các hạch thần kinh liên hệ với nhau nên khi kích thích nhẹ tại một điểm thì gây ra phản ứng toàn thân và tiêu tốn nhiều năng lượng.
□ Do mỗi hạch thần kinh điều khiển một vùng xác định trên cơ thể nên động vật phản ứng chính xác hơn tiết kiệm năng lượng hơn so với hệ thần kinh dạng lưới.