Chương 1 Ôn tập kiểm tra vật lý 10 Chủ đề 1 chuyển động cơ , chuyển động thẳng đều là tài liệu môn Vật Lý trong chương trình Lớp 10 được cungthi.vn tổng hợp và biên soạn. Tạo nguồn tài liệu giúp các bạn trong việc ôn tập
Những địa chỉ uy tín để bạn mua sách
Nội dung tóm tắt
Phần một. CƠ HỌC
ĐỘNG HỌC CHẤT ĐIỂM
CHỦ ĐỀ
1. CHUYỂN ĐỘNG CƠ. CHUYỂN ĐỘNG THẲNG ĐỀU
A. PHẦN LÝ THUYẾT
1. Chuyển động cơ học là gì?
Hướng dẫn
Chuyển động cơ học của một vật là sự thay đổi vị tria của vật đó so với các vật khác (coi là đứng yên) theo thời gian.
2. Thế nào là chất điểm? Trong chuyển động quanh Mặt Trời, Trái Đất có được coi là chất điểm không? Tại sao?
Hướng dẫn
* Nếu vật chuyển động có kích thước rất nhỏ so với chiều dài của quãng đường di được hay rất nhỏ so với phạm vi chuyển động thì vật đó được coi là chất điểm. Khi chuyển động, chất điểm vạch một đường trong không gian gọi là quỹ đạo và vật được coi như một điểm nằm ở trọng tâm của nó trên quỹ đạo.
* Có thể coi Trái Đất là chất điểm trong chuyển động quanh Mặt Trời.
Ta biết rằng bán kính của Trái Đất là km, bán kính quỹ đạo của Trái Đất trong chuyển động quanh Mặt Trời là km.
Rõ ràng là:
3. Nêu cách xách định vị trí của một chất điểm? Xét các trường hợp sau:
a) Chất điểm chuyển động trên đường thẳng.
b) Chất điểm chuyển động trên mặt thẳng.
c) Chất điểm chuyển động trong không gian.
Hướng dẫn
Để xác định vị trí của chất điểm, nguyên tắc chung là chọn một vật làm mốc và gắn trên vật mốc đó một hệ tọa độ (gọi là hệ quy chiếu).
a) Trường hợp chất điểm chuyển động trên một đường thẳng:
- Chọn trục x'x trùng với đường thẳng quỹ đạo, gốc
tọa độ O và chiều dương là tùy ý (để đơn giản, thường
chọn chiều dương là chiều chuyển động). (Hình 1)
- Khi chất điểm ở M, vị trí của chất điểm xác định bởi tạo độ .
b) Trường hợp chất điểm chuyển động trên một mặt phẳng:
- Trong mặt phẳng quỹ đạo, chọn hệ trục tọa độ
Đêcác xOy vuông góc. (hình 2)
- Khi chất điểm ở M, vị trí của chất điểm xác đinh
bởi các tọa độ: và .
c) Xác định vị trí của chất điểm chuyển động trong không gian
- Trong không gian, chọn hệ trục tọa độ Đêcác
Oxyz vuông góc. (hình 3)
- Khi chất điểm ở M, vị trí của chất điểm xác định
bởi các tọa độ: và .
4. Nêu cách xác định thời gian chuyển động
Hướng dẫn
Để đo, đếm thời gian trong chuyển động, người ta phải chọn một mốc thời gian và dùng đồng hồ để đo thời gian.
Gốc thời gian là thời điểm chon trước để bắt đầu tính thời gian. Gốc thời gian có thể tùy chọn tùy ý, nhưng để đơn giản người ta thường chọn gốc thời gian là lúc bắt đầu khảo sát một hiện tượng. Trong hệ SI, đơn vị đo thời gian là giây (s).
5. Hệ quy chiếu là gì? Phân biệt hệ tọa độ và hệ quy chiếu
Hướng dẫn
Hệ quy chiếu bao gồm một vật mốc gắn với một hệ tọa độ và thời gian cùng với một đồng hồ để đo thời gian.
Phân biệt:
- Với hệ tọa độ, ta chỉ xác định được vị trí của vật.
- Với hệ quy chiếu, không những ta xác định được vị trí của vật mà còn xác định được cả thời gian diễn biến của hiện tượng.
6. Thế nào là chuyển động tịnh tiến? Khi khảo sát một vật chuyển động tịnh tiến cần chú ý điều gì?
Hướng dẫn
* Chuyển động của một vật là tịnh tiến khi đoạn thẳng nối hai điểm bất kì của vật luôn song song với chính nó.
* Khi khảo sát chuyển động tịnh tiến của một vật, ta chỉ cần khảo sát chuyển động của một điểm nào đó trên vật là đủ và không cần quan tâm đến chuyển động quay của vật (nếu có).
7. Trình bày khái niệm quãng đường đi được của chất điểm
Hướng dẫn
Gỉa sử tại thời điểm chất điểm ở vị trí M1 có tọa
độ , tại thời điểm chất điểm ở vị trí M2 có tọa độ
(hình 4)
Quãng đường đi được của chất điểm trong khoảng thời gian chuyển động là đoạn thẳng M1M2 có giá trị đại số là: .
Nếu thì chiều chuyển động trùng với chiều dương của trục tọa độ Ox.
Nếu thì chiều chuyển động ngược với chiều dương.
8. Định nghĩa tốc độ trung bình. Tại sao chỉ có thể nói tốc độ trung bình trên một quãng đường đi nhất định?
Hướng dẫn
* Tốc độ trung bình trong khoảng thời gian đến được đo bằng thương số của quãng đường đi được và khoảng thời gian chuyển động :
.
* Chỉ có thể nói tốc độ trung bình trên một quãng đường đi nhất định vì tốc độ trung bình tính trên những quãng đường khác nhau có thể có giá trị khác nhau.
9. Vận tốc tức thời là gì? Tốc độ khác với vận tốc ở điểm nào?
Hướng dẫn
Để đặc trưng chính xác cho độ nhanh chậm của chuyển động, người ta dùng vận tốc tức thời. Vận tốc tức thời tại thời điểm (giữa và ) tính bởi:
Với là quãng đường rất ngắn mà vật đi được trong khoảng thời gian rất nhỏ.
Trong hệ SI, đơn vị của vận tốc tức thời là m/s.
Trong đời sống ta thường gọi độ lớn của vận tốc là tốc độ. Trong khi đó vận tốc bao gồm cả hướng và độ lớn, vận tốc là một đại lượng vectơ.
10. Chuyển động thẳng đều là gì? Viết phương trình tọa độ - thời gian của chuyển động thẳng đều.
Hướng dẫn
* Chuyển động thẳng đều là chuyển động có quỹ đạo là đường thẳng và có tốc độ trung bình như nhau trên mọi quãng đường.
* Phương trình: .
Trong đó là tọa độ ban đầu, là vận tốc
